Жыл сайын желтоқсанның үшінші жексенбісінде Қазақстанның барлық энергетика саласы қызметкерлерінің кәсіби мерекесі аталып өтеді. Оны энергия ресурстарын өндірумен, электр және жылу энергиясын жеткізумен және сатумен айналысатын кәсіпорындардың қызметкерлері атап өтеді. Электрик күнін «Рудный жылу желілері» ЖШС-нің электригі Сергей Антонов та атап өтуде. Сергей Вячеславович бүкіл өмірін электрмен жұмыс істеуге арнады, дәлірек айтсақ — 34 жыл. 2008 жылдан бері «Рудный жылу желілері» ЖШС-де жұмыс істейді. Ол электр жабдықтары мен сорғы станцияларына қызмет көрсетіп қана қоймайды, сонымен қатар кәсіпорынның бүкіл электр жабдықтарына жауапты.
Сергей Антонов Рудный қаласында дүниеге келген. 1990 жылы мектепті бітіргеннен кейін еңбек жолын «ССКӨБ» АҚ механикалық жөндеу зауытында электрик болып бастады, сонымен бірге Рудный индустриалды институтының сырттай бөлімінде оқып, тау-кен инженер-электригі мамандығын алды. Бұл мамандық жұмысқа орналасудың бірнеше нұсқасын ұсынады: тау-кен инженері, электрик, механик, сонымен қатар соған байланысты мамандықтар бойынша жұмыс істей алу. Тау-кен инженері болған жоқ. Ал электромеханика саласы ұнады.
Ол 14 жыл ЖМЗ-да электромеханик болып жұмыс істеді. Цехқа жаңадан қосылған жас мамандарға тәжірибелік дағдыларды үйреткен кәсіпорындағы өзінің тәлімгерлерін еске алады. Ал институтта оқу үрдісі бірқалыпты болды: тау-кен жабдықтарына арналған электр машиналарының жұмыс істеу ерекшеліктерін үйренді, электр тогы мен механиканы түсінді. Кейін жылу электр орталығында төрт жыл жұмыс істеді. Одан соң «Рудный жылу желілері» ЖШС-не жұмысқа орналасты. Жұмыс орнының өзгеруіне байланысты қызметінде айтарлықтай өзгерістер сезілген жоқ. Барлығы электрмен байланысты болды: ЖМЗ – жөндеу, ЖЭС – пайдалану, ал РЖС – жөндеу де, пайдалану да.
– Менің міндетім – жылу желілерінің сорғы жабдығын жұмысқа жарамды күйде ұстау және тарату құрылғылары арқылы жоғары және төмен вольтты электр қозғалтқыштарына электр энергиясын беру процесін бақылау. Қандай қиындық бар? Ауа-райына немесе тәулік уақытына қарамастан күнделікті бақылау. Өйткені, сорғы техникасы тәулік бойы жұмыс істейді. Ал егер ол істен шықса, оны жөндеуге шығарып, жөндеп, содан кейін сынақтан өткізіп, іске қосу керек. Тарату құрылғыларында да солай», — дейді Сергей Вячеславович.
Олар бір командада жұмыс істейді, оның ішінде электриктер пен слесарлар бар. Слесарлар сорғы жабдықтарына, ал электриктер электр қозғалтқыштарына электр энергиясын беретін электр қозғалтқыштары мен тарату құрылғыларына қызмет көрсетеді.
– Жұмыс уақыты 8:00-ден 17:00-ге дейін. Бірақ белгілі бір ақауларды жою үшін бізге кез келген уақытта хабарласуға болатыны түсінікті», — дейді «Рудный жылу желілері» ЖШС-нің электригі.
16 жыл жұмыс істеген уақытында ол 2020 жылдың 7 сәуірінде электр желілерінде болған ірі апатты еске алады. Қатты желдің салдарынан бүкіл қала жарықсыз, сусыз және жылусыз қалды.
– Дауылдың кесірінен қалаға электр қуатын беретін электр желілері үзілді. Біздің ЖЭО кернеуді бере алмай қалды, ол да тоқтатылды. Біздің міндетіміз барлық жабдықты дер кезінде өшіріп, сорғы станцияларын айналымға, сорғысыз режимге көшіру болды. Су сорғысыз режимде қозғала беруі үшін ысырмалар қолмен ашылды. Оған қоса, біз ЖЭО қосуға дайындалдық, өйткені жылу электр орталығы жұмыс істей бастады және бізге су мен қысымды қабылдауға, содан кейін қосуға уақыт керек болды. Әркім өз міндетін орындады, — дейді Сергей Антонов.
«Рудный жылу желілері» ЖШС 60-70 жылдары салынған төрт сорғы станциясы жұмыс жасайды. Тозғаны анық. 2021 жылы мемлекеттік бағдарламаның арқасында сорғы жабдықтарын ауыстыруды бастадық. Көп уақытты қажет ететін және қымбатқа түсетін бұл процесс биыл аяқталды — төрт сорғы станциясы да толығымен жаңартылды, қазір электр қозғалтқыштары бар жаңа сорғылар пайда болды.
– Бұл сорғылардың сапасын жақсартты. Оған қоса жұмыс өнімділігі де жоғарлады. Жалпы, қаланың гидротехникалық режимі жақсарды. Сорғы жабдықтарының апаттық тоқтаулары аз. Тарату құрылғыларын жаңарту мәселесі де шешілуде», — деп атап өтті Сергей Антонов.
Оның жұмысы тәуекелге толы, өйткені электр қуатына қатысты барлық нәрсе өте қауіпті. Оның үстіне, біз жоғары вольтты — 6000 вольт және 0,4 киловольт жабдық туралы айтып отырмыз. Сондықтан барлық қосу мен өшірулер еңбекті қорғау шараларын қатал орындауды талап етеді. Машинистер, слесарлар және электриктер рұқсатнама мен дәрежесін растау үшін жыл сайын емтиханнан өтеді. Сонымен қатар, Сергей Вячеславович «Рудный жылу желілері» ЖШС-нің электр нысандарына жауапты тұлға ретінде жабдықты пайдалану және өрт қауіпсіздігі бойынша емтихан тапсырады.
Оның міндеттеріне кәсіпорынның бөлімшелері үшін электр энергиясына тапсырыс беру кіреді. 2023 жылдың шілдесінен бастап электр энергиясын бір сатып алушыдан алынды. Сергей Антонов «Рудный жылу желілері» ЖШС-де жұмыс істеген 16 жыл ішінде кәсіпорын шамамен сонша көлемде электр қуатын тұтынғанын айтады. Жаңа сорғы жабдықтары көлемнің шамалы ғана өсуімен келеді. Жалпы, кәсіпорын жыл ішінде 12 миллион киловатт/сағат деңгейіне жетеді. Бұрын ол шамамен 10,5 болатын.
Кейіпкеріміз ұжыммен бірге көптеген өзгерістерді бастан өткерді – кәсіпорынның басшылығы, меншік нысаны өзгерді, ұжым жаңарды. Бұл туралы Сергей Вячеславович құрметпен айтады.
– Бізде тәжірибелі слесарлар бар. Әрине, біреу зейнетке шығады, олардың орнына жастар келеді. Өкінішке орай, олардың бәрі бұл жұмыста қала бермейді. Оларға барлығын жұмыс орнында үйретуге мүмкіндігіміз болса да. Біреулері жақсы жалақы іздейді, енді біреулері жоғары білім алып, мамандығы бойынша алға жылжиды. Тәжірибелі, жас электриктер де бар», – дейді Сергей Антонов.
Ол кәсіподақ комитетінің жұмысын атап өтті: мерекелік іс-шаралар тек қазіргі ұжым үшін ғана ұйымдастырылмайды, олар «Рудный жылу желілері» ЖШС ардагерлерін де ұмытпайды. Қажет болған жағдайда қызметкерлерге материалдық көмек көрсетіледі.
– Жалақы біртіндеп өсіп келеді. Мен қанағат тұтамын. Және, әрине, ұжым: біртұтас, жауапты», — дейді Сергей Антонов.
Алдағы кәсіби мереке туралы айта отырып, ол:
– Қайда бұрылсаңыз да, бәрі электр қуатына келіп тіреледі. Электр станциялары, карьерлер, машиналар, компьютерлер… Жарық жанып тұрса, бәрі жұмыс істейді. Ендеше, біздің мамандық қашанда сұранысқа ие болады деп ойлаймын. Әріптестеріме денсаулық, қиындықсыз жұмыс тілеймін.
Елена ВОРОНИНА
